Aandachtspunten bij werken met / voor zzp-ers

Voor het uitvoeren van werkzaamheden binnen een bedrijf of organisatie wordt vaak gebruik gemaakt van een ‘vaste schil’ (vaste krachten in loondienst) en een ‘flexibele schil’. Deze flexibele schil omvat tijdelijke arbeidsovereenkomsten, oproepcontracten, uitzendkrachten, gedetacheerden, payrollers en zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel). De verhouding tussen de vaste en de flexibele schil varieert per organisatie en wordt beïnvloed door economische en andere factoren.

In de flexibele schil is de positie van de zzp’er een lastige. Dat komt omdat het verschil in de manier van werken tussen een zzp’er en een werknemer in de vaste schil soms heel klein is. Ook wordt het lastiger als de werkzaamheden niet tijdelijk zijn, bijvoorbeeld bij vervanging wegens ziekte of zwangerschap, maar voor langere duur.

Waar moet je op letten bij het inhuren van een / als zzp’er?

Het is vaak een grijs gebied, zowel op het vlak van het arbeidsrecht als op het vlak van sociale premies en belastingen. De rechter kan oordelen dat – ondanks een duidelijke overeenkomst tussen partijen (niet zijnde een arbeidsovereenkomst) – er toch sprake is van een arbeidsovereenkomst. Met alle gevolgen van dien. Of wel of niet sprake is van een arbeidsovereenkomst is uiteindelijk ter beoordeling aan de civiele rechter. Als het gaat om de vraag of belasting en premies werknemersverzekeringen verschuldigd zijn, oordeelt de bestuursrechter. Vroeger waren er nog verschillen in criteria tussen de civiele rechter en de bestuursrechter, maar die verschillen zijn steeds kleiner geworden.

Gevolg kan zijn dat een zzp’er ineens een werknemer kan blijken te zijn. Inclusief alle rechten die daarbij horen, zoals ontslagbescherming, het doorbetalen van loon tijdens ziekte, het recht op vakantiedagen met doorbetaling van ‘”loon” en het opbouwen van een arbeidsverleden met verplichting transitievergoeding af te rekenen bij ontslag. Ook moet de opdrachtgever dan sociale premies voor werknemersverzekeringen gaan inhouden en loonbelasting en loopt deze het risico op navordering tot vijf jaar terug en mogelijk zelfs een boete. De zzp’er zelf zit er ook lang niet altijd op te wachten. Voor de zzp’er betekent het loondienstverband immers dat ondernemer af is en ook de (fiscale) voordelen die daarbij horen kwijt raakt.

Voor een organisatie die zzp’ers inhuurt of voor de zzp’er, is het dus belangrijk om te werken met goede contracten en te kunnen inschatten of u bepaalde risico’s loopt. Recentelijk nog heeft de Kantonrechter in Amsterdam geoordeeld dat de maaltijdbezorgers van Deliveroo geen zelfstandigen zijn, maar werknemers. Deze zzp’ers zullen waarschijnlijk wel blij zijn met de nieuwe status, want zij waren eerst werknemers maar die contracten zijn omgezet naar “partnerovereenkomsten als zelfstandig ondernemer”. De rechter oordeelde dat ondanks de door de voormalig werkgever geïnitieerde nieuwe zzp-contracten, er toch sprake was van arbeidsovereenkomsten.

Waar vroeger in bepaalde mate zekerheid kon worden verkregen via een VAR (verklaring arbeidsrelatie) bij de belastingdienst, is die mogelijkheid verdwenen door het invoeren van de wet DBA per 1 mei 2016. Sindsdien is er grote onrust ontstaan en kan gesteld worden dat de doelstelling van de wet DBA, namelijk zekerheid bieden aan opdrachtgevers over de zelfstandigheid van een opdrachtnemer, is mislukt. Weliswaar is handhaving tot 2020 beperkt tot kwaadwillenden, maar wanneer ben je kwaadwillend en wanneer doe je het gewoonweg achteraf bezien onopzettelijk niet goed? Ook dat is een grijs gebied.

Kabinetsplannen

Het kabinet is bezig om nieuwe plannen vorm te geven voor de opvolger van de wet DBA, die vermoedelijk pas in 2021 in zullen gaan. In dat nieuwe systeem kan in veel gevallen een opdrachtgeversverklaring via een webmodule bij de belastingdienst worden aangevraagd. Pas als de plannen definitief zijn, en goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer, zal duidelijk zijn wat de nieuwe regelgeving precies inhoudt.

Voor zowel organisaties die zzp’ers inhuren als voor zzp’ers zelf is het belangrijk om de afspraken goed vast te leggen en de risico’s in te schatten. Voor een bedrijf of een organisatie is dat des te belangrijker, omdat het grote gevolgen heeft als blijkt dat een zzp’er toch werknemer is.