ACM neemt drempel weg voor samenwerking juiste zorg op de juiste plek
De ‘Juiste Zorg op de Juiste Plek’ (JZOJP) is een initiatief van het ministerie van VWS om duurdere zorg te voorkomen, zorg te verplaatsen waar nodig en zorg te vervangen waar mogelijk. Het initiatief is volgens de Taskforce opgezet, omdat het huidige zorgaanbod nu te gespecialiseerd en gefragmenteerd is, waardoor het financieel onhoudbaar is geworden. Het zorgaanbod zou niet altijd aansluiten op de zorgvraag. Daarnaast zouden aanbieders teveel langs elkaar heen werken, wat zou leiden tot onnodige doorverwijzingen, behandelingen in de ziekenhuizen en dubbele diagnostiek. De Taskforce pleit voor zorg waar minder wordt gedacht in ‘hokjes’ van de eerste- of tweede lijn, met meer oog voor de mens achter de zorgvraag. De Taskforce ziet verschillende mogelijkheden om de ‘JOZJP’ ook daadwerkelijk te realiseren. Onder andere door regionale samenwerking, het gebruik van big data, eHealth, taakherschikking waar nodig en substitutie.
Grenzen aan samenwerking
Om de JZOJP te realiseren, zal samenwerking van zorgpartijen essentieel zijn, zoals bij het verplaatsen van zorg tussen aanbieders. Mededingingsrechtelijk zitten er grenzen aan de afspraken die zorgaanbieders mogen maken. Het kartelverbod verbiedt afspraken tussen ondernemingen die tot doel hebben dat de mededinging wordt beperkt, verhinderd of vervalst. Op het moment dat ziekenhuizen die in principe met elkaar zouden moeten concurreren, in het kader van JOZJP bijvoorbeeld afspraken maken over het onderling verschuiven van zorg, kunnen dat verboden marktverdelingsafspraken zijn. Zorgaanbieders zijn zich bewust van deze mededingingsrechtelijke grenzen, waardoor er een aarzeling kan ontstaan om samen te werken. De ACM constateerde dat er behoefte ontstond vanuit het veld om duidelijkheid hoe het ACM met dergelijke afspraken binnen het kader van de ‘Juiste Zorg op de Juiste Plek’ zou omgaan. Daarom heeft het ACM een conceptbeleidsregel opgesteld waarin zij haar uitgangspunten ten aanzien van dit soort afspraken heeft geformuleerd.
Mogelijk onder voorwaarden
De ACM stelt dat zij het maatschappelijk belang van de JZOJP begrijpt en wil de ‘drempelvrees’ ten aanzien van samenwerking waar mogelijk wegnemen. Zij formuleert voor het maken over de verplaatsing van zorg vijf cumulatieve voorwaarden. Als daaraan wordt voldaan, zal de ACM in principe géén boete opleggen aan de partijen, ook al is die afspraak strijdig met de mededingingswet.
De voorwaarden zijn:
- Afspraken tot verplaatsing van zorg zijn gebaseerd op een gedeeld en openbaar regiobeeld;
- Afspraken tot verplaatsing van zorg en de daarmee nagestreefde concrete doelstellingen zijn onderbouwd;
- Bij het komen tot een afspraak voor verplaatsing van zorg is sprake van volwaardige betrokkenheid van zorgaanbieders, zorginkopers en patiëntenorganisaties;
- De gemaakte afspraken zien niet op het beperken, verhinderen of anderszins bemoeilijken van toetreding en/of uitbreiding van activiteiten;
- De afspraken tot verplaatsing van zorg, de nagestreefde doelstellingen alsmede de wijze waarop deze meetbaar en (achteraf) toetsbaar zijn, zijn transparant en openbaar.
Ook is er een belangrijke rol weggelegd voor patiëntenorganisaties, die betrokken moeten zijn het bij de totstandkoming van de afspraken. De ACM geeft ook aan geen boetes op te leggen bij samenwerking tussen zorgverzekeraars die noodzakelijk zijn voor het verplaatsen van de zorg.
Gelet op het feit dat de Juiste Zorg op de Juiste Plek nog in de kinderschoenen staat, wordt de conceptbeleidsregel gezien als het startmoment. De ACM zal de ontwikkelingen blijven volgen en wanneer nodig de afspraken verder vormgeven. Belanghebbenden kunnen tot 8 september reageren op het concept. In het najaar van 2019 zal het concept definitief worden.
