NZa concentratietoets: betrek de juiste stakeholders bij fusies en overnames in de zorg

Begin dit jaar heeft een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) inzake de zorgspecifieke concentratietoets van de NZa weer eens duidelijk gemaakt dat een fusie of overname in de zorg goed voorbereid moet worden. Het CBb oordeelde in de betreffende uitspraak namelijk dat het bezwaar van een familievereniging van één van de betrokken zorgaanbieders (naast de cliëntenraad) ten onrechte niet-ontvankelijk was verklaard, omdat zij wel degelijk aangemerkt moest worden als belanghebbende.

Vervolgens heeft de NZa eind juni 2021 een nieuw besluit genomen: daarbij is het bezwaar van de familievereniging dat zij ten onrechte op het aanvraagformulier door de zorgaanbieders niet was genoemd als stakeholder, gegrond verklaard. De betreffende zorgaanbieder moet als gevolg daarvan een nieuw aanvraagformulier met rapportage indienen, ruim anderhalf jaar na datum van het eerdere goedkeuringsbesluit van de NZa. Het vergeten en dus niet vermelden van een stakeholder op het aanvraagformulier voor de zorgspecifieke fusietoets kan dus grote gevolgen hebben, ook als de concentratie al lang heeft plaatsgevonden.

Goedkeuring voor fusies en overnames in de zorg

Voorafgaand aan een fusie of een overname dienen de betrokken zorgaanbieders in bepaalde gevallen goedkeuring te vragen aan de NZa. De NZa toetst in dat geval met name of de cruciale zorg niet in het geding komt en of het concentratieproces goed is doorlopen; of de juiste personen zijn betrokken en de vereiste goedkeuring hebben verleend of advies hebben gegeven. Dit geldt bij fusies en overnames onderling maar ook als een zorgaanbieder fuseert met een niet-zorgaanbieder, een andere onderneming, of sprake is van een overname tussen een zorgaanbieder en een andere onderneming.

Deze verplichting geldt voor de bij een concentratie betrokken zorgaanbieder  die in de regel met minstens 50 personen zorg doen verlenen. Het kan overigens  ingewikkeld zijn om vast te stellen of daar sprake van is, zeker als er sprake is van een groep van moeder- en dochtervennootschappen.

Het aanvraagformulier van de NZa is beschikbaar met een toelichting. Via dit aanvraagformulier vragen de betrokken partijen de benodigde goedkeuring aan. Van belang is om de aanvraag goed te onderbouwen met een rapport over de verwachte effecten van de beoogde concentratie. Deze fusie- en effectenrapportage dient in te gaan op de doelstellingen en redenen van de concentratie, de structuur van de nieuwe organisatie, de financiële gevolgen voor de zorgaanbieder en de gevolgen voor de zorgverlening aan de patiënt.

In dit kader beoordeelt de NZa ook of de stakeholders voldoende zijn betrokken. Stakeholders zijn personeel, cliënten en andere betrokkenen, zoals in het voorbeeld van de uitspraak een familievereniging.

Stakeholders betrekken

In de kwestie van de familievereniging oordeelde het CBb dat de familievereniging ook als belanghebbende moet worden aangemerkt, en dat haar bezwaar tegen het goedkeuringsbesluit had moeten worden behandeld door de NZa. De NZa heeft daarop een nieuwe beslissing op bezwaar genomen en is daarbij ingegaan op de bezwaren van de familievereniging. Daarin wordt duidelijk dat volgens de NZa de familievereniging wel op een zorgvuldige wijze is betrokken bij de voorbereiding van de concentratie en dat de visie van de familievereniging ook voldoende is meegenomen in de besluitvorming van de concentratie. Tot zover worden de bezwaren van de familievereniging tegen de goedkeuring van de fusie ongegrond verklaard. Wat echter volgens de NZa niet goed is gegaan, is dat de familievereniging door de betrokken partijen in de rapportage bij de goedkeuringsaanvraag niet is vermeld als stakeholder en dit had volgens de NZa wel gemoeten. Daarmee is de rapportage onvolledig en had de NZa eerder geen goedkeuring kunnen verlenen, is haar oordeel vervolgens. Het bezwaar van de familievereniging is op dit punt wordt gegrond verklaard.

De uitspraak van het CBb versterkte de positie van een partij als de familievereniging als belanghebbende bij het goedkeuringsbesluit van de NZa. Door het nieuwe besluit op bezwaar van de NZa is dit nog eens verstevigd, omdat daaruit blijkt dat de NZa geen goedkeuring kan geven als een stakeholder niet in de rapportage wordt genoemd. Het is dus van groot belang voor zorgaanbieders, om goed te bekijken welke partijen als stakeholder moeten worden aangemerkt in het kader van de NZa concentratietoets.

Begeleiding bij een fusie- of overnametraject

Zorgaanbieders die goedkeuring van de NZa nodig hebben voor een fusie of overname moeten kunnen laten zien aan de NZa dat zij de juiste stakeholders op de juiste wijze hebben betrokken bij de voorgenomen concentratie. Als dat niet op de juiste wijze gebeurt, kan dat achteraf voor problemen zorgen of gedurende de fusie of overname voor vertraging. Dit kan voorkomen worden door tijdig alle relevante partijen te betrekken bij de plannen voor een fusie of overname. Een goede voorbereiding van een fusie- of overnametraject dus.