Personeelstekort in de zorg: waarom weten we wel, nu nog oplossingen

Personeelstekorten in de zorg

De personeelstekorten in de zorg zijn een bedreiging voor goede zorg. Er is sprake van een stijgende uitstroom en een verminderde instroom, alsmede een hoog ziekteverzuim. In hun brief van 15 september 2020 hebben de ministers De Jonge en Van Ark een analyse gemaakt van de oorzaken. Vertrekredenen zijn vooral de omstandigheden waarin het vak wordt uitgeoefend, zoals het gebrek aan uitdaging en zeggenschap, ontevredenheid over de manier van werken, de werkdruk of de aansturing, afvlakking van de salarisontwikkeling, onvoldoende mogelijkheden voor doorgroei naar een andere functie of een andere sector. Het gaat bijna nooit over de inhoud van het vak zelf.

Wat moet er gebeuren?

Inmiddels is wel duidelijk wat er zou moeten gebeuren om deze problemen het hoofd te bieden. Denk aan vermindering van administratieve lasten, beter roosteren en verbetering balans werk en prive, vermindering van werkdruk, meer autonomie en zeggenschap. Maar ook beter loonbaanperspectief en doorgroeimogelijkheden, aanpassing van het startsalaris en gebruik maken van innovaties. Denk ook aan betere voorlichting, bijvoorbeeld een deeltijdberekenaar voor medewerkers die inzichtelijk maakt wat meer werken financieel oplevert, of www.ontdekdezorg.nl  (overzicht mogelijkheden), www.zorginspirator.nl  (loopbaanmogelijkheden), www.sterkinjewerk.nl (loopbaanbegeleiding).

Maar hoe dan?

Het antwoord op die vraag is ingewikkelder en heeft vooral te maken met juridische grenzen en leiderschap.

Juridische grenzen staan in de regelingen rond de pensioenfondsen, de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit, de ARBO-Wet, de Wet Minimum Loon en diverse dwingende regels ter bescherming van de rechten van werknemers. Vooral ook de CAO’s, zie bijvoorbeeld de ruimte voor ondernemend werknemerschap, waardoor het onder andere mogelijk wordt in een generiek uurtarief vakantiegeld en eindejaarsuitkering te verwerken.  De vraag is welke ruimte die regels bieden en – als dat onvoldoende het geval is – welke regels moeten worden aangepast. Dat is voer voor juristen.

Leiderschap is een vaardigheid die kan worden getraind. Voor leidinggevenden is het vaak lastig om een heldere koers te bepalen in het woud van complexe regelgeving en de veelheid van belangen. Loslaten is dan moeilijk en dat vergt moed. De beste leerschool is daarvoor vooral veel inspiratie opdoen bij anderen.

Er komen steeds meer voorbeelden van goede initiatieven op dit front.  Kijk naar ervaring van Buurtzorg of een initiatief op het gebied van roostervrijheid bij De Globe of andere voorbeelden op www.waardigheidentrots.nl en eigen baas in ons bedrijf. Goed voorbeeld doet goed volgen.