Zorgverzekeraar, ‘bezint eer ge begint’

Zorgverzekeraar Menzis wil de zorg op verschillende ggz-diagnoses resultaatafhankelijk gaan financieren. In het inkoopbeleid legt de verzekeraar uit hoe ze de zorg samen met ggz-instellingen wil regelen, inclusief rekenvoorbeelden van een win-win voor beide partijen. In de media werd vooral negatief gereageerd, zoals in een radiofragment waarin cabaretier Pieter Derks de lachers op zin hand krijgt met een felle kritiek op de plannen van Menzis. De oproep aan Menzis: bezint eer ge begint.

De plannen van Menzis
Door het meten van kwaliteitsindicatoren wil Menzis zich meer op de zorgkwaliteit gaan toeleggen; door zorgaanbieders te belonen die goed scoren op vooraf door Menzis gedefinieerde kwaliteitscriteria. Vooropgesteld dat ik voorstander ben van het verder ontwikkelen van financieringsvormen binnen de zorg en ik het belang van data-analyse onderschrijf, trek ook ik de voorgestelde methodiek van Menzis in twijfel. Ik betrap zorgverzekeraars er namelijk steeds vaker op dat zij spreken over zorgkwaliteit en het belonen van goede zorguitkomsten en zij dan vervolgens vooral sturen op de zorgkosten. Zo worden de ‘meest doelmatige zorgverleners’beloond met hogere budgetten en hogere tarieven en wordt die ‘doelmatigheid’vastgesteld op basis van de gemiddelde behandelkosten per cliënt (de goedkoopste zorgaanbieder wint). Er wordt mijns inziens onvoldoende gekeken naar of de juiste zorg is ingezet en of die ook passend was. In het model van Menzis ligt dit risico ook op de loer. De genoemde uitkomstindicatoren zeggen onvoldoende over de geleverde zorg(kwaliteit).

Zorguitkomsten
Menzis stelt dat zij de waarde van de zorg beoordeelt op de uitkomsten van zorg in relatie tot de zorgkosten. ‘Maar’, zeggen veel criticasters, ‘over de behandeleffecten binnen de ggz is nog onvoldoende bekend om het herstel goed te kunnen meten. De indicatoren waarop Menzis de uitkomsten wil bepalen, richten zich onder andere op klachtvermindering, kwaliteit van leveren en cliënttevredenheid. De kwaliteitsmetingen die Menzis voorstelt, zijn sterk afhankelijk van de input van cliënten zelf. Daarmee worden deze gegevens mogelijk sterk gekleurd door hoe een cliënt zich tijdens de evaluatie voelt. Met andere woorden, het is een momentopname. Een risico van het nieuwe beleid van Menzis is ook dat zorgaanbieders berekenend te werk gaan en selectief worden in welke cliënten wel en welke niet in de zorg worden genomen om in aanmerking te komen voor de voorgehouden bonus. Daarmee wordt afwentelgedrag gestimuleerd en wordt het probleem in de ggz slechts verplaatst.

Conclusie
Gezamelijk staan we voor de taak om grip te houden op zorgkosten, met behoud van de zorgkwaliteit. Een andere zorgfinanciering kan hieraan bijdragen en resultaatgerichte financiering – of liever nog: financiering van bewezen effectieve zorg – heeft de toekomst. Maar daarvoor moet wel eerst duidelijk en objectief kunnen worden vastgesteld hoe we de zorgkwaliteit kunnen meten. Zeker binnen de ggz is niet eenvoudig te zeggen of iemand hersteld is, of dat hij/zij zich op dat moment wat beter voelt. Kortom, de beslissing van Menzis om ggz-behandelingen resultaatgericht in te kopen, is voorbarig. Eerst moet gezamenlijk een goede kwaliteitsmonitor worden ontwikkeld, voordat geëxperimenteerd wordt met zorg aan kwetsbare cliënten.

Dit artikel verscheen in GZ-psychologie nr 5 2018.