De rol van toezichthouders bij concentraties in de zorg: vaak een grijs gebied in de overnamepraktijk

15 september 2017

Per 1 januari 2014 is de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) uitgebreid met de verplichting voor een zorgaanbieder om bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) het voornemen van een fusie of overname te melden. Deze uitbreiding van de wet heeft tot gevolg dat tegenwoordig bij twee toezichthouders toestemming moet worden verkregen, voordat zorgaanbieders samen mogen gaan. Voorheen moest er alleen gemeld worden bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Niet alle fusies of overnames hoeven te worden gemeld bij de NZa en/of ACM. Hiervoor gelden criteria. In zijn algemeenheid geldt dat zorgaanbieders die samen willen gaan dit moeten melden als sprake is van een ‘concentratie’. Allereerst, wat wordt er verstaan onder een concentratie? Hier zijn drie varianten mogelijk. De eerste variant is die waarbij twee of meer onafhankelijke zorgaanbieders samen gaan tot een nieuwe organisatie, oftewel, een fusie. De tweede variant betreft de overname. Van een overname is sprake wanneer (i) een zorgaanbieder zeggenschap verkrijgt over een andere entiteit dan wel (een deel van) de activiteiten van de entiteit overneemt of (ii) een andere entiteit verkrijgt zeggenschap over een zorgaanbieder dan wel neemt (een deel van) de activiteiten van die zorgaanbieder over. Zeggenschap speelt dus een centrale rol in deze definitie en houdt kort gezegd in dat er sprake moet zijn van het uitoefenen van een beslissende invloed op de activiteiten van een onderneming. De derde variant betreft de oprichting van een gemeenschappelijke onderneming. Denk hierbij aan de situatie waarbij drie onafhankelijke zorgaanbieders samen een nieuwe onderneming oprichten waarin zij bepaalde activiteiten onderbrengen, zonder zelf hun eigen onafhankelijkheid te verliezen.

Deze concentraties moeten ter goedkeuring worden voorgelegd aan de NZa indien er tenminste één zorgaanbieder bij betrokken is die in de regel met meer dan 50 personen zorg verleent. Het gaat hier alleen om zorg in de zin van de Zorgverzekeringswet of de Wet langdurige zorg verleent. Op zorgaanbieders die zorg in het kader van de Wmo of de Jeugdwet leveren is de zorgspecifieke concentratietoets dus niet van toepassing.

De praktijk leert dat veel partijen zich onvoldoende bewust zijn van deze meldingsplicht, terwijl de NZa steeds vaker zelf controleert of een melding wel (correct) is gedaan. Wanneer is een overname dan meldingsplichtig? Kernregel is dat bij verkrijging van zeggenschap altijd (i) de organisatie die de zeggenschap verkrijgt en (ii) de organisatie waarin de zeggenschap wordt verkregen (de “target”) de organisaties zijn die relevant zijn om te bepalen of de overname moet worden gemeld bij de NZa.

Stel, er bestaat een keten van 60 apotheken in Nederland en die overweegt een volgende apotheek over te nemen en toe te voegen aan de keten. Is dit een overname die moet worden gemeld? Het antwoord daarop is ‘ja’. De keten verleent zorg in de zin van de Zorgverzekeringswet en heeft in ieder geval 60 apothekers en per apotheek ook nog vele apothekersassistenten in dienst die zorg verlenen.

Soms is het minder makkelijk om te bepalen of een overname gemeld moet worden. Stel, een ziekenhuis biedt als zorg handtherapie aan met 5 handtherapeuten. Het ziekenhuis wil deze activiteit overdragen aan een fysiotherapiepraktijk waarin 10 personen werkzaam zijn. Het ziekenhuis verleent met meer dan 50 personen zorg (naast de vijf handtherapeuten). Er zijn dus twee zorgaanbieders betrokken bij deze overname waarbij het ziekenhuis ook de grens van het aantal werkzame personen haalt. Moet deze overname gemeld worden? ‘Nee’, want bij de zorgspecifieke concentratietoets gaat het om (1) de koper en (2) de activiteit waarover de zeggenschap wordt overgedragen. De koper is de fysiotherapiepraktijk met haar 10 werknemers en de activiteit betreft de handtherapie, welke door 5 zorgverleners binnen het ziekenhuis wordt aangeboden. Zowel bij de kopende partij als de over te dragen activiteit wordt derhalve niet met meer dan 50 mensen zorg verleent. Deze overname hoeft dus niet gemeld te worden bij de NZa.

Wat niet vergeten moet worden is dat de zorgspecifieke concentratietoets niet alleen ziet op een overname tussen twee of meerdere zorgaanbieders. Als één van de betrokken partijen (koper of de over te dragen entiteit/praktijk) een zorgaanbieder is waar door meer dan 50 personen zorg wordt verleend geldt ook een meldingsplicht. Neemt een zorginstelling die met meer dan 50 mensen zorg doet verlenen een cateringbedrijf over ten behoeve van de exploitatie van de keuken in de zorginstelling, dan moet deze overname dus gemeld worden.

Bij iedere concentratie dient derhalve geanalyseerd te worden wie de betrokken partijen zijn en of melding is vereist. Melding vindt plaats door het verstrekken van de door de NZa gevraagde gegevens op het daartoe door de NZa opgestelde formulier. De NZa besluit vervolgens in beginsel binnen vier weken of goedkeuring kan worden verleend of niet. Echter, deze termijn van vier weken kan (meerdere malen) door de NZa worden verlengd. Dat kan gevolgen hebben voor de geplande overnamedatum. Daarnaast is het ook mogelijk dat de concentratie na melding bij de NZa ook gemeld moet worden bij de ACM omdat de betrokken zorgorganisatie(s) aan de omzetdrempels voldoet die de ACM stelt. Voor fusies in de zorg gelden andere, lagere drempels die meebrengen dat concentraties in de zorg eerder bij de ACM moeten worden gemeld. Bovendien gelden bij de ACM ook weer andere procedurele regels die hun eigen uitwerking hebben op het voorgenomen tijdspad. Ook de toets is inhoudelijk anders en heeft te maken met eventuele negatieve gevolgen voor de concurrentie op de markt. Het is dus belangrijk dat u voorafgaand aan de overname laat beoordelen of een concentratie al dan niet gemeld moet worden bij de NZa en/of ACM mede in het kader van het opstellen van een realistisch tijdspad.

Benieuwd naar hoe het nu precies in elkaar steekt en hoe de voorwaarden worden toegepast en uitgelegd door de NZa? Schrijft u zich dan nu in voor het zorgseminar op dinsdag 10 oktober 2017 van 16:00 tot 18:00 uur te Zeist om door mevrouw mr. M. Hofstee van de NZa en mevrouw mr. C. Zwetsloot van Eldermans|Geerts in twee uur tijd op de hoogte te worden gebracht van het reilen en zeilen rondom de zorgspecifieke concentratietoets. Daarnaast zal mr. R.E. Tak van Eldermans|Geerts ingaan op de melding van concentraties bij de ACM. Stil zal worden gestaan bij vragen als: wat houdt de zorgspecifieke concentratietoets in en wanneer bent u als zorgaanbieder verplicht om te melden bij de NZa en ACM? Welke partij is meldingsplichtig? Welke gegevens moet u aanleveren? Wat voor gevolgen heeft een melding op uw overnametraject? En, wat zijn de consequenties als u niet meldt?

Zorgseminar gemist?

Helaas heeft dit seminar al plaatsgevonden. Niet getreurd, Eldermans|Geerts organiseert het hele jaar door zorgseminars. Bekijk hier het overzicht met alle aankomende zorgseminars.

Deel dit verhaal:

Heeft u vragen over dit onderwerp?

Neem dan contact met ons op via:

030-2332218
post@eldermans-geerts.nl

Belangrijk zorgnieuws ontvangen?

Meld u nu aan voor de nieuwsbrief met juridisch nieuws over de zorg.
Aanmelden
  • Meld u nu aan voor onze nieuwsbrief!
    Wilt u op de hoogte worden gehouden van de laatste ontwikkelingen en veranderingen op juridisch gebied? Via onze nieuwsbrief krijgt u automatisch de laatste nieuwtjes via de e-mail toegestuurd.
  • Inschrijven nieuwsbrief