Wetsvoorstel tot uitbreiding zorgspecifieke concentratietoets
Begin januari 2025 berichtten wij in dit artikel dat de NZa een aantal wijzigingen door heeft gevoerd in het beleid met betrekking tot de zorgspecifieke concentratietoets. Op 28 januari 2025 heeft de minister van VWS, Fleur Agema, middels een Kamerbrief een aantal wijzigingen voorgesteld ten aanzien van de zorgspecifieke concentratietoets. Hieronder gaan wij in op de voorgestelde wijzigingen.
Meer mogelijkheden voor de NZa om in te grijpen bij concentraties
De minister merkt op dat de NZa meer mogelijkheden moet krijgen om evident onwenselijke concentraties tegen te houden. De voorgestelde wijzigingen vereisten een wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg (de “Wmg”) om deze bevoegdheden te creëren. Het wetsvoorstel waarin deze voorgestelde wijzigingen zullen zijn opgenomen volgt in de tweede helft van 2025, zo verwacht de minister.
Inhoud voorgestelde wijzigingen
Uitbreiding toets continuïteit van zorg
Op dit moment kan de NZa alleen voor cruciale zorg de gevolgen voor de continuïteit van zorg toetsen als een concentratie wordt voorgelegd. De minister wil dit uitbreiden naar alle vormen van zorg binnen de Zorgverzekeringswet (de “Zvw”) en de Wet langdurige zorg (de “Wlz”). Het idee is dat de NZa ook bij de niet-cruciale zorg de gevolgen voor de continuïteit van zorg uitvraagt bij de partijen die de concentratie aan willen gaan. Deze partijen moeten in kaart brengen wat de consequenties zijn die de concentratie naar verwachting met zich zal brengen voor onder meer de toegankelijkheid en continuïteit van de zorg.
Toetsing op rechtmatigheid van zorg
De tweede voorgestelde wijziging is dat de de NZa ook de bevoegdheid krijgt om een concentratie tegen te houden, als sprake is van een lopende maatregel in verband met een onrechtmatige bedrijfsvoering van een of meer van de betrokken zorgaanbieders. De minister geeft aan het belangrijk te vinden voor patiënten en de maatschappij dat de aanbieder zich focust op het oplossen van de rechtmatigheidsproblemen in plaats van op het aangaan van een concentratie.
Toetsing op kwaliteit van zorg
Onderdeel van de beoogde wijziging is dat de NZa een concentratie ook kan tegenhouden op grond van kwaliteitsredenen. Hiervoor is wel vereist dat het gaat om betekenisvolle concentraties. ‘Betekenisvolle concentraties’ zijn concentraties waarbij voldaan is aan één of meer van de volgende elementen:
- Openbaar lopende maatregel die door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (“IGJ”) is opgelegd in verband met de kwaliteit van zorg; en/of
- Concentratie is van dusdanige omvang dat deze ook bij de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) gemeld moet worden; en/of
- NZa ziet risico’s voor continuïteit van zorg of NZa heeft een maatregel opgelegd in verband met onrechtmatige bedrijfsvoering van een of meer betrokken zorgaanbieders; en/of
- Eén of meerdere betrokken zorgaanbieders hebben relevante en betekenisvolle negatieve media-aandacht of politieke aandacht gekregen.
In deze situaties zal de NZa de IGJ vragen om een zienswijze ten aanzien van de concentratie. Bij het uiteindelijke oordeel de concentratie al dan niet goed te keuren, neemt de NZa de zienswijze van de IGJ mee. Overigens betekent de omstandigheid dat er een maatregel is opgelegd door IGJ nog niet dat dit op zichzelf reden is de concentratie niet goed te keuren.
Een afweging om de concentratie wel goed te keuren, ondanks bijvoorbeeld een lopende maatregel, kan zijn dat de continuïteit van zorg in degelijke gevallen (door de concentratie) juist gewaarborgd wordt volgens de NZa. Deze bepaling is bedoeld als aanvulling op het artikellid dat op 1 januari 2025 aan de Wmg werd toegevoegd, namelijk dat de NZa de goedkeuring van een voorgenomen concentratie weigert bij een lopend onderzoek van de IGJ naar de kwaliteit van zorg. Overigens handelen de NZa en IGJ momenteel al in de geest van deze beoogde wetswijziging; het laatste punt betreft dus vooral een codificatie van het beleid dat gevoerd wordt.
Ontwikkelingen
In hoeverre bovenstaand voornemen ook in die vorm in de wet wordt opgenomen is afwachten. Moties en amendementen kunnen tot gevolg hebben dat de wet- en regelgeving er toch wat anders uit komt te dien dan nu geschetst. Wij houden deze ontwikkelingen ten aanzien van de zorgspecifieke concentratietoets nauwlettend in de gaten en zullen daarover regelmatig aanvullingen op onze website publiceren.