Onlangs heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in de al langlopende Deliveroo-zaak. Daarnaast is begin deze maand een brief gepubliceerd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (hierna: “SZW”), waarin enkele voorgenomen wijzigingen van wet- en regelgeving met betrekking tot de arbeidsmarkt worden weergegeven. Een hoop bewegingen, waar wij in dit artikel bij stilstaan.
Deliveroo-uitspraak
De Hoge Raad heeft in haar uitspraak duidelijkheid verschaft over de vraag die al lange tijd speelt: zijn de bezorgers van Deliveroo zzp’ers of werknemers? De Hoge Raad vindt dat de bezorgers van Deliveroo kunnen worden aangemerkt als werknemer. In deze uitspraak komt naar voren dat, voor de beoordeling van de vraag of een overeenkomst kan worden aangemerkt als een arbeidsovereenkomst, relevant is welke rechten en verplichtingen partijen overeen zijn gekomen. Daarbij, zo geeft de Hoge Raad aan, zijn de volgende aspecten relevant:
- De aard en de duur van de werkzaamheden;
- De wijze waarop – en vrijheid waarmee – werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd;
- De inbedding van zowel het werk als de ‘werknemer’ in de organisatie;
- De aanwezigheid van een verplichting tot het uitvoeren van werkzaamheden;
- De hoogte van de verdiensten, alsmede de wijze waarop dit wordt bepaald en uitgekeerd;
- In hoeverre de persoon in kwestie zich als ondernemer gedraagt (denk aan het werven van klanten etc.).
Op basis van deze criteria vindt de Hoge Raad dat de bezorgers van Deliveroo werkzaam zijn op basis van een arbeidsovereenkomst. Dat partijen schriftelijk een overeenkomst van opdracht zijn aangegaan, doet daar niets aan af. Ook de vrijheid die de bezorgers hebben om de werkzaamheden uit te voeren – bijvoorbeeld om bezorgritten al dan niet te accepteren – staat er volgens de Hoge Raad niet aan in de weg dat sprake is van een arbeidsrelatie.
De Hoge Raad wil geen nadere regels stellen, omdat de wetgever aan zet is en al bezig is met deze discussie.
Voor zzp’ers in de zorg biedt deze uitspraak mogelijk enige inzichten over de kwalificatie van overeenkomsten. In de zorg wordt immers veel gebruik gemaakt van zzp’ers, waarbij het dus de vraag is of dit altijd juist is. Momenteel hanteert de Belastingdienst nog een handhavingsmoratorium (ook wel: een verbod op handhaving), maar de ambitie is deze 1 januari 2025 op te heffen. Op termijn kunnen de consequenties fors zijn.
Het onterecht aanmerken van werknemers als zzp’ers kan financiële consequenties met zich brengen. Denk aan het onterecht niet toepassen van een CAO en het onterecht niet afdragen van premies werknemersverzekeringen. Werknemers en/of pensioenfondsen kunnen mogelijk achteraf met terugwerkende kracht aanspraak maken op deze bedragen. Daarnaast is van belang dat voor werknemers – in tegenstelling tot zzp’ers – ontslagbescherming geldt.
Ontwikkelingen
Op 3 april jl. heeft de minister van SZW een brief verstuurd aan de Tweede Kamer met daarin verschillende voorgestelde wijzigingen ter hervorming van de arbeidsmarkt. Deze voorstellen komen neer op:
- Het afschaffen van oproepkrachten (bijvoorbeeld 0-urencontracten);
- Het sneller aanbieden van vaste contracten aan uitzendkrachten;
- Eerder duidelijkheid over re-integratie voor langdurig zieke werknemers, waarbij de re-integratie zich in het tweede jaar in principe richt op het tweede spoor;
- Invoeren van een crisisregeling voor het behoud van personeel bij calamiteiten;
- Het versterken en verbeteren van de handhaving op schijnzelfstandigheid op korte termijn (vooralsnog per 1 januari 2025).
De gedachte achter deze wijzigingen is het bieden van meer werk- en inkomenszekerheid aan werknemers. De waarde van werk wordt hierdoor meer onderschreven. De minister van SZW geeft aan dat de wetgeving die noodzakelijk is om deze wijzigingen door te voeren in het voorjaar van 2024 zal worden aangeboden aan de Tweede Kamer. Afwachten dus.
Tot slot
Een juiste kwalificatie van de verhouding met (zorg)personeel is belangrijk. Het is, gelet op de uitspraak van de Hoge Raad, immers de vraag of alle zzp’ers in de zorg dat daadwerkelijk zijn. Goed om dat kritisch na te gaan. Daarnaast ziet het ernaar uit dat de arbeidsmarkt een aantal wijzigingen zal ondergaan. Wij houden dit nauwlettend in de gaten en zullen daar regelmatig over informeren.