Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (Wibz) Deel 3: Het moeten hanteren van ‘normale marktvoorwaarden’ bij van betekenis zijnde transacties
Eind januari 2025 is door minister Agema het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (Wibz) naar de Tweede Kamer gestuurd. De Wibz is gericht op het tegengaan van ongewenste praktijken in de bedrijfsvoering van zorgaanbieders. Wat houdt de Wibz precies in? De Wibz kent vijf verschillende onderdelen. In dit artikel wordt ingegaan op het derde onderdeel: Het moeten hanteren van ‘normale marktvoorwaarden’ bij van betekenis zijnde transacties.
Waarmee moet rekening worden gehouden bij transacties door zorgaanbieders met verbonden partijen en familieleden?
De Wibz bepaalt dat zorgaanbieders verplicht zijn om ‘normale marktvoorwaarden’ te hanteren bij van betekenis zijnde transacties met verbonden partijen en familieleden van de dagelijkse leiding of de interne toezichthouder. Het gaat dus om transacties tussen enerzijds de zorgaanbieder en anderzijds verbonden partijen of familieleden van het bestuur of van toezichthouders.
Deze verplichting komt voort uit de visie van de regering, die het onaanvaardbaar acht als persoonlijke financiële belangen van bestuurders, toezichthouders of investeerders boven het belang van goede, toegankelijke en betaalbare zorg- en jeugdhulp worden gesteld.
Wanneer is sprake van ‘van betekenis zijnde transacties’?
De vraag wanneer sprake is van een van betekenis zijnde transactie, wordt aan de zorgaanbieder zelf gelaten. Mede afhankelijk van de omvang van het bedrijf van de zorgaanbieder zal moeten worden bepaald of een transactie in de omstandigheden van het geval tot risico’s of voordelen voor de financiële gezondheid van de zorgaanbieder kunnen leiden dan wel kan beïnvloeden. Leidend is in hoeverre de transactie impact heeft op de bedrijfsvoering.
In het algemeen kan worden gesteld dat bij de totstandkoming van deze norm wordt in ieder geval gedacht aanvast goedtransacties, aandelentransacties, garanties, kwijtscheldingen, persoonlijke leningen of (substantiële) schenkingen, inhuren van diensten, zoals grote ICT-projecten, het uitbesteden van de administratie of het inhuren van het merendeel van uitzendkrachten.
Wat zijn normale marktvoorwaarden?
Normale marktvoorwaarden zijn voorwaarden, waaronder ook financiële, op basis waarvan een redelijk handelend zorgaanbieder en een onafhankelijke partij een transactie zouden aangaan. In dat geval is de transactie marktconform.
De Wibz legt niet vast hoe aanbieders moeten aantonen dat er sprake is van normale marktvoorwaarden. Dit zal, zo geeft de Regering aan, verschillen per soort transactie. Volgens de regering ligt het bij de aankoop of verkoop van vastgoed bijvoorbeeld voor de hand dat een onafhankelijke taxatie wordt gedaan. Bij de uitbesteding van diensten kan worden gedacht aan het opvragen van één of meer offertes bij marktpartijen die vergelijkbaar zijn met de verbonden partij.
Voor welke zorgaanbieders geldt deze norm?
De verplichting om ‘normale marktvoorwaarden’ te hanteren bij van betekenis zijnde transacties met verbonden partijen en familieleden geldt voor alle zorgaanbieders als bedoeld in de Wet marktordening gezondheidszorg en jeugdhulpaanbieders. Ook aanbieders van forensische zorg vallen hier onder.
Een aantal typen zorgaanbieders is echter uitgezonderd. Het gaat onder meer om:
- zorgaanbieders die uitsluitend zorg verlenen die niet wordt gefinancierd vanuit collectieve middelen, bijvoorbeeld de zorg uit de aanvullende verzekering;
- zorgaanbieders die wel gefinancierd worden vanuit de Zvw of de Wlz, maar uitsluitend ondersteunende werkzaamheden verrichten. Denk bijvoorbeeld aan (zittend) vervoer, schoonmaak, catering en leveranciers van elektriciteit.
- zorgaanbieders die uitsluitend een factureringsbedrijf zijn
- individuele zorgverleners die binnen een organisatie zorg verlenen.
Zijn er situaties waarin deze norm niet geldt?
In de Wibz is een aantal uitzonderingen opgenomen, die zien op de situatie dat de zorgaanbieder niet wordt benadeeld door het ontbreken van normale marktvoorwaarden. Daarbij valt vooral te denken aan de situatie dat een aanbieder een hogere vergoeding dan tegen normale voorwaarden, of juist een lagere vergoeding verschaft dan tegen normale marktvoorwaarden. Ook is een uitzondering opgenomen indien een zorgaanbieder transacties aangaat met een partij met een sociale of ideële doelstelling.
Door wie wordt het toezicht op deze norm uitgeoefend?
De Wibz bepaalt dat de NZa zal nagaan of zorgaanbieders zich houden aan de verplichting om ‘normale marktvoorwaarden’ te hanteren bij van betekenis zijnde transacties met verbonden partijen en familieleden. Dat doet de NZa risicogestuurd, bijvoorbeeld op basis van meldingen en op basis van de financiële jaarverantwoordingen.
Terug naar Wibz deel 2: het moeten hanteren van normale marktvoorwaarden | Verder naar Wibz deel 4: Modernisering toezicht op vastgoedtransacties