Beëindiging hulpverleningsrelatie binnen de WMO

Inleiding

De geneeskundige behandelingsovereenkomst is de overeenkomst tussen de patiënt en de zorgverlener, in het geval van kort gezegd een medische behandeling. Deze overeenkomst is niet van toepassing binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (‘Wmo’), omdat er daarbij geen sprake is van een geneeskundige behandeling.

Indien een geneeskundige behandelovereenkomst is aangegaan kan deze niet gemakkelijk (eenzijdig) door de hulpverlener worden beëindigd; daar moet een gewichtige reden voor zijn. Maar hoe zit dat in het geval er sprake is van hulpverlening in de Wmo? In dit artikel gaat we in op het éénzijdig beëindigen van de hulpverleningsrelatie in het kader van de Wmo.

Behandelingsovereenkomst éénzijdig beëindigen in het kader van de Wmo

De hoofdregels met betrekking tot zowel het aangaan als het eindigen van de behandelingsovereenkomst worden gegeven binnen de WGBO en lagere regelgeving zoals de KNMG-Richtlijn Niet-aangaan of beëindiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Deze wettelijke bepalingen zijn in beginsel niet van toepassing binnen het kader van de Wmo, vanwege het ontbrekende geneeskundige karakter. Het is voor veel zorg- of hulpverleners binnen de Wmo dus lastig in te schatten wanneer en onder welke voorwaarden de relatie met een cliënt kan worden stopgezet.

Inmiddels is echter in de jurisprudentie, zoals bijvoorbeeld Rechtbank Overijssel op 20 april 2016, uitgemaakt dat rechters doorgaans dezelfde criteria hanteren binnen het Wmo-kader als binnen een WGBO-kader, ondanks het ontbreken van een behandelovereenkomst zoals bedoeld in artikel 7:460 BW en het feit dat de KNMG-Richtlijn Niet-aangaan of beëindiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst niet direct van toepassing is. Indien een zorg- of hulpverlener een behandelrelatie met een cliënt wilt stopzetten, raden wij dus aan met dezelfde criteria rekening te houden.

Twee criteria éénzijdig beëindigen

Om een hulpverleningsrelatie éénzijdig te beëindigen dient er dus rekening te worden gehouden met twee criteria. Er moet sprake zijn van een ‘gewichtige reden’ om de relatie op te kunnen zeggen en vervolgens dienen de zorgvuldigheidseisen in acht te worden genomen.

• Gewichtige reden

De KNMG-Richtlijn Niet-aangaan of beëindiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst geeft voorbeelden die binnen de praktijk doorgaans aangemerkt worden als gewichtige reden. De meest voorkomende zijn onheus of agressief gedrag, conflict met cliënt of cliënt werkt niet mee aan de zorg, onwenselijk gedrag van familieleden, aanzienlijk belang zorgaanbieder (bijvoorbeeld bij organisatorische of budgettaire redenen) of de aard en/of omvang hulpvraag wijzigt wezenlijk. Ook kan het herhaaldelijk niet betalen van de rekeningen mogelijk worden aangemerkt als ‘gewichtige reden’ om de behandelrelatie te beëindigen. Hierover hebben wij eerder al een artikel gepubliceerd, dit artikel vindt u hier.

• Zorgvuldigheidseisen

Naast het hebben van een gewichtige reden dienen er ook een aantal zorgvuldigheidseisen in acht te worden genomen. Deze worden eveneens in de KNMG-Richtlijn Niet-aangaan of beëindiging van de geneeskundige behandelingsovereenkomst uiteengezet. Uit de rechtspraak blijkt dat de zorgvuldigheidseisen minstens even belangrijk wordt gevonden als de gewichtige redenen. Zo moet de hulpverlener bijvoorbeeld:

1. de cliënt herhaaldelijk waarschuwen en onderzoeken of herstel van de relatie mogelijk is;
2. de cliënt tijdig mondeling informeren over zijn besluit en dit besluit schriftelijk bevestigen;
3. een redelijke termijn aanhouden voordat hij de overeenkomst daadwerkelijk beëindigt;
4. noodzakelijke hulp blijven verlenen of laten verlenen, tot de cliënt een andere behandelaar heeft gevonden;
5. medewerking verlenen om na de beëindiging elders hulpverlening te ontvangen.

Tot slot

Het eenzijdig beëindigen van de behandelovereenkomst is niet eenvoudig. Telkens moet getoetst worden of sprake is van een gewichtige reden en of voldaan is aan de verschillende zorgvuldigheidsvereisten. Deze criteria zijn niet enkel van toepassing binnen het kader van de WGBO, waar het hebben van een geneeskundige context centraal staat, maar ook binnen het kader van de Wmo. Wij denken graag met u mee over een specifieke situatie binnen uw organisatie.