Schade en aansprakelijkheid: 5 tips voor de tandartspraktijk
Tandarts Y. heeft met een oud-studiegenoot een mooie tandartspraktijk kunnen overnemen. Hij heeft van zijn beroepsvereniging, de ANT, begrepen dat hij, naast met de tandheelkundige aspecten van het werk, ook met juridische aspecten rekening moet houden bij de bedrijfsvoering. Eén van die juridische aspecten bij de bedrijfsvoering, is de wijze waarop met aansprakelijkheidsissues wordt omgegaan. Vijf concrete tips over aansprakelijkheid en wat daarbij komt kijken.
1. Wijk niet zomaar af van richtlijnen en leg afwijkingen vast!
Het volgen van de richtlijnen klinkt logisch, maar is erg van belang om aansprakelijkheidsproblemen te voorkomen. Op een tandarts rust immers de wettelijke plicht zich te houden aan de professionele standaard, die onder meer wordt ingevuld door richtlijnen. Een richtlijn kan worden opgesteld door onder andere beroepsverenigingen, zoals de ANT en de KNMT, en bevat aanbevelingen, adviezen en handelingsinstructies. Het doel van richtlijnen is het, op bepaalde punten, verschaffen van helderheid voor de beroepsgroep. Dit betekent dat de tandarts die een richtlijn, zonder enige motivatie en vastlegging daarvan in het dossier, niet volgt, dat tegengeworpen kan krijgen indien er schade ontstaat bij een patiënt.
Het is desondanks mogelijk om van een richtlijn af te wijken, indien dat in het belang van de patiënt is. Dat laatste zal de tandarts in een aansprakelijkheidszaak wel moeten kunnen toelichten. Een afwijking van een richtlijn moet in ieder geval worden gemotiveerd en het is aan te bevelen de gemaakte afwegingen helder en duidelijk in het dossier op te nemen.
2. Blijf helder communiceren, ook over een eventuele vergoeding!
Heldere communicatie met patiënten is van groot belang. Op hulpverleners, en zodoende ook op tandartsen, rust een zorgplicht. In de rechtspraak is wel uitgemaakt dat deze zorgplicht ruim moet worden opgevat en dat ook heldere communicatie daaronder wordt begrepen. Denk daarbij, ter illustratie, ook aan communicatie over de vergoeding van de behandeling door de zorgverzekeraar. De jurisprudentie wijst uit dat het in beginsel aan de patiënt zelf is om na te gaan in hoeverre een behandeling wordt vergoed door de verzekeraar. Het is zodoende niet aan de tandarts om zich bezig te houden met de vraag of de behandeling door de zorgverzekeraar wordt vergoed. Indien een tandarts zich echter direct gaat bezighouden met en uitlaten over deze vergoeding, moet de patiënt juist worden geïnformeerd. Indien namelijk blijkt dat de vergoeding anders uitvalt dan de tandarts heeft beloofd, kan worden geoordeeld dat de tandarts tekort is geschoten in zijn zorgplicht en is het mogelijk dat de tandarts voor het verschil in vergoeding opdraait.
3. Hanteer goede algemene voorwaarden en zorg voor bewijs!
In algemene voorwaarden kunnen een hoop belangrijke zaken tussen zorgaanbieders en patiënten worden geregeld. Denk ook aan het opnemen in de algemene voorwaarden van de mogelijkheid om een ‘no show’-tarief in rekening te brengen: een tarief dat geldt indien een patiënt niet komt opdagen op een afspraak. Voorwaarde om dat tarief te mogen rekenen, is dat de patiënt duidelijk op de hoogte wordt gesteld van een dergelijke regeling in de algemene voorwaarden. Ook over aansprakelijkheid kunnen in de algemene voorwaarden bepalingen worden opgenomen, al sluit de wet het geheel uitsluiten van elke aansprakelijkheid door de tandarts uit.
Algemene voorwaarden gelden indien aan twee eisen is voldaan. De eerste eis is dat de algemene voorwaarden dienen te zijn overeengekomen tussen tandarts en patiënt. De tweede eis is de ‘terhandstelling’ van de algemene voorwaarden aan de patiënt. Op deze manier kan de patiënt ook daadwerkelijk kennis nemen van de algemene voorwaarden. Uit rechtspraak volgt dat het aan de tandarts is om de terhandstelling aan te tonen, bijvoorbeeld door een handtekening van de patiënt waaruit blijkt dat hij de algemene voorwaarden overhandigd heeft kregen. Regel dit alles goed.
4. Sluit een beroepsaansprakelijkheidsverzekering af!
Het afsluiten van een beroepsaansprakelijkheidsverzekering is vaak één van de eerste dingen die een nieuwe tandartspraktijk zal regelen. En terecht: een medische fout veroorzaakt door u of één van de andere tandartsen kan immers ingrijpende gevolgen hebben voor de tandartsenpraktijk. Middels een beroepsaansprakelijkheidsverzekering kunnen de gevolgen van zo’n medische fout (aansprakelijkheid en schadevergoeding) door de verzekering worden gedekt.
In de praktijk blijkt veel onduidelijkheid te bestaan over het zogenoemde ‘in- en uitlooprisico’. Het inlooprisico ziet op schades die zijn ontstaan vóór de looptijd van de verzekering en het uitlooprisico voor schades na deze periode. Het verdient aanbeveling over dat risico na te denken en indien gewenst tevens het in- en uitlooprisico goed te verzekeren.
5. Leg een goed patiëntendossier aan!
Dossiervoering is niet alleen van belang voor het kunnen verlenen van kwalitatief goede zorg, maar is ook een belangrijk wapen in een eventuele aansprakelijkheidsprocedure. De tandarts is op basis van de wet verplicht een patiëntendossier te voeren. In de praktijk blijkt dat de kwaliteit van de verslaglegging in die dossiers bij tandartsen sterk wisselt. In aansprakelijkheidsprocedures, maar ook in tuchtprocedures en klachtenprocedures is een zorgvuldig en uitvoerig patiëntendossier echter zeer van belang en in de praktijk blijkt een goed patiëntendossier het belangrijkste middel om aansprakelijkheid af te wenden. Leg daarom onder meer behandelmethoden, instemming van de patiënt en bijzonderheden goed vast.
Dit artikel verscheen ook in DENTZ Magazine – Nummer 4 – jaargang 11 – 2019.
