Onderzoek VWS naar de medezeggenschap van zorgprofessionals

Op 1 juli 2023 is de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) gewijzigd. Er is een extra lid toegevoegd aan artikel 3 Wkkg, wat inhoudt dat zorginstellingen hun zorgverleners in de gelegenheid moeten stellen om invloed uit te oefenen op het beleid. In een eerder artikel hebben wij uiteengezet hoe zorginstellingen deze verplichting moeten vormgeven en wij raden u aan daar kennis van te nemen. Inmiddels heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) onderzoek gedaan naar de zeggenschap onder verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders (hierna: VVVB’ers).

In dit artikel gaan wij in op de bevindingen uit dit onderzoek, omdat dit naar onze inschatting relevant is voor zorgaanbieders die nog aan de slag moeten met het implementeren van de strengere eisen t.a.v. de medezeggenschap van zorgverleners.

Nulmeting

Het onderzoek is ingesteld om de zeggenschap van zorgverleners de komende jaren te laten toenemen. Er is een nulmeting uitgevoerd om te kijken hoe het op dit moment staat met de zeggenschap van zorgverleners binnen zorginstellingen, welke mede bekend staat onder de naam Monitor Zeggenschap. Uit de nulmeting blijkt dat er nog grote stappen kunnen worden gezet omtrent de zeggenschap door zorgverleners. Zo laat het onderzoeksrapport zien dat meer dan de helft (52%) van de VVVB’ers meer zeggenschap wil binnen zijn/haar zorginstelling.

Onderzoeksresultaten

Naast het onderzoeksresultaat dat meer dan de helft van de zorgverleners meer zeggenschap wenst, volgt ook uit het onderzoek dat 22% van de zorgverleners de intentie heeft om de zorgorganisatie te verlaten wegens ontevredenheid. Zij denken erover na om hun baan op te zeggen als ze ontevreden zijn over de mate van zeggenschap die zij binnen de organisatie hebben. De respondenten geven aan dat de vertrekintentie verband houdt met de mate van zeggenschap. Hoe hoger de ervaren zeggenschap, hoe lager de vertrekintentie.

Verder blijkt uit het onderzoek dat VVVB’ers zich wel verantwoordelijk voelen voor kwaliteitsverbetering, maar slechts een derde hier structureel tijd voor krijgt. Ook voelen VVVB’ers niet altijd de steun vanuit de organisatie die nodig is voor zeggenschap. Dit heeft invloed op de manier hoe zij hun zeggenschap ervaren.

De respondenten ervaren het minste zeggenschap over personeelsbeleid en professionele ontwikkeling. Op dit moment ligt bij de meeste organisaties de invloed op het personeelsbeleid bij het management en het bestuur. 70% van de respondenten ziet dit graag anders, namelijk dat de zeggenschap bij hen zelf ligt en het management input kan geven hierop. In de factsheet staan nog meer cijfers.

Aanbevelingen

Uit het rapport volgen, gelet op de bovenstaande onderzoeksresultaten, een aantal aanbevelingen. Zo zouden VVB’ers actief betrokken moeten worden bij het schrijven van beleid. Daarnaast wordt de aanbeveling gedaan dat regionale werkgroepen van de grond komen, waarin mensen uit het veld samen met beleidsmakers werken om regionale en specifieke wensen – of uitdagingen – te beschrijven.

Een andere aanbeveling is om te zorgen voor actieve betrokkenheid van VVVB’ers bij het formuleren van beleid op landelijk niveau. Hiervoor zouden adviesraden en andere participatieve structuren moeten worden ingeregeld om dit te kunnen realiseren.

Verder wordt aanbevolen om ervoor te zorgen dat de kennis van iedere beroepsgroep op gelijkwaardige manier wordt beoordeeld, zodat de ongelijkheid in de ervaren zeggenschap kan worden verminderd. Hiervoor wordt de aanbeveling gedaan programma’s en initiatieven te ontwikkelen die de participatie van alle beroepsgroepen en opleidingsniveaus aanmoedigen in besluitvormingsprocessen.

Conclusie

Wat uit dit onderzoek blijkt is dat er wat de zorgverleners betreft binnen veel zorgorganisaties nog veel winst te behalen valt in de medezeggenschap van zorgverleners ten aanzien van het beleid. Vanuit de Wkkgz is dit inmiddels ook verplicht gesteld, zoals gezegd, niet alleen voor zorginstellingen waar verpleegkundigen werken, maar voor alle zorginstellingen.

Heeft u deze vorm van zeggenschap van zorgverleners al geregeld? Zo niet, raden wij u aan ons vorige artikel hierover te lezen en als er vragen ontstaan over de implementatie van deze medezeggenschap contact met ons op te nemen. De specialisten van Eldermans|Geerts staan u graag te woord en denken graag met u mee.