Zorginstelling mag woonzorgovereenkomst niet zomaar beëindigen

Voor het eenzijdig beëindigen van een woonzorgovereenkomst door zorginstellingen gelden strenge eisen, ook in het geval van wonen en begeleiding in het kader van de Wmo 2015.  In een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland wordt duidelijk dat, alvorens wordt toegekomen aan de vraag of de huur eindigt als de begeleiding eindigt, de opzegging van de begeleidingsovereenkomst op zichzelf ook zorgvuldig en juist dient te gebeuren.

Grensoverschrijdend gedrag en beëindigen begeleidingsovereenkomst

In de recente kwestie heeft een zorginstelling (eiser in deze zaak) op 1 juli 2021 een woonbegeleidingsovereenkomst gesloten met een cliënt. De cliënt ontvangt begeleiding in het kader van sociale of psychiatrische kwetsbaarheid en woont daarnaast in een appartement dat de zorginstelling huurt van een woningbouwcorporatie.

Als gevolg van – volgens de zorginstelling – ontoelaatbaar en grensoverschrijdend gedrag van de cliënt tegenover de andere bewoners van het appartementencomplex, heeft de zorginstelling een officiële waarschuwing gegeven. Zo had de cliënt onder andere (zichtbaar) hakenkruizen opgehangen, folders in brievenbussen van omwonenden gedaan en anarchistische uitspraken gedaan tegenover andere bewoners. Een maand na de officiële waarschuwing heeft de zorginstelling de mondeling gesloten begeleidingsovereenkomst opgezegd, nu het gedrag van de cliënt onveranderd bleef. Bij de rechter ligt de vraag voor of de ontruimingsvordering van de zorginstelling dient te worden toegewezen.

NB. Eerder schreven wij een artikel over het feit dat het noodzakelijk is een zorg- en huurovereenkomst zodanig aan elkaar te koppelen dat beëindiging van de begeleidingsovereenkomst automatisch tot een einde van de huurovereenkomst leidt.

Instelling moet grensoverschrijdend gedrag bewijzen

Mocht de zorginstelling de begeleidingsovereenkomst beëindigen? Omdat een schriftelijke begeleidingsovereenkomst ontbreekt, betrekt de rechter bepalingen uit de Algemene Voorwaarden GGZ 2017 bij zijn oordeel. De algemene voorwaarden GGZ 2017 bepalen dat een zorginstelling gerechtigd is de begeleidingsovereenkomst te beëindigen indien de cliënt herhaaldelijk zijn verantwoordelijkheden uit de overeenkomst niet nakomt, daarop meermaals is aangesproken maar hij zijn gedrag niet verandert en dit heeft geleid tot een zodanige situatie dat het voortduren van de overeenkomst in redelijkheid niet langer van de zorginstelling kan worden gevergd.

De rechter overweegt als volgt:

“De kantonrechter is voorshands van oordeel dat [eiseres] onvoldoende heeft onderbouwd dat [gedaagde] zich zodanig heeft gedragen dat dit, gelet op de hiervoor weergegeven maatstaven, een opzegging van de begeleidingsovereenkomst op 8 december 2021 rechtvaardigt.”

Een onderbouwing – en bewijslevering – door de zorginstelling van specifieke gedragingen ontbrak in deze rechtszaak. De gedragingen van de cliënt die wel vast zijn komen te staan, zoals het verspreiden van kaartjes en brochures, zijn volgens de rechtbank weliswaar onwenselijk, maar rechtvaardigen niet de opzegging van de begeleidingsovereenkomst. Daarnaast heeft de zorginstelling de cliënt niet – in lijn met de algemene voorwaarden – herhaaldelijk gewaarschuwd, maar slechts éénmaal.

Een en ander maakt dat rechter oordeelt dat de zorginstelling de begeleidingsovereenkomst onder deze omstandigheden in redelijkheid niet heeft kunnen opzeggen. De rechter komt hierdoor niet toe aan de vraag of het verzorgingselement overheerst en de cliënt al dan niet een beroep toekomt op huurbescherming.

Tips bij het beëindigen van een (woon)begeleidingsovereenkomst

Aan de hand van de besproken uitspraak kunnen in ieder geval een tweetal lessen worden getrokken voor zorgaanbieders:

1. Leg beëindigingsgronden en huisregels schriftelijk vast

Allereerst blijkt uit de uitspraak dat het belangrijk is schriftelijk vast te leggen welke gedrags- of huisregels er gelden en wanneer de begeleidingsovereenkomst eindigt. Het is goed om als zorginstelling bewust te zijn van de strenge eisen die gelden voor het eenzijdig beëindigen van de begeleiding- of behandelovereenkomst. Uit zowel jurisprudentie als beroepsrichtlijnen blijkt dat proportionaliteit en zorgvuldigheid daarbij belangrijk zijn; zoals de vraag of er voldoende is gewaarschuwd of kans is geboden de relatie te herstellen. Het duidelijk koppelen van de gedrags- of huisregels en de beëindigingsgronden kan voor zowel bewoner als zorginstelling duidelijkheid bieden.

Uiteraard kan de zorginstelling niet elk – in haar ogen – grensoverschrijdend gedrag koppelen aan een opzegging, ook niet schriftelijk. In een eerder artikel dat wij publiceerden is uitgewerkt wanneer zogenoemde gewichtige redenen voor opzegging zich kunnen voordoen.

2. Goede verslaglegging: houdt een dossier bij
   

Daarnaast blijkt uit deze uitspraak het belang van een goede schriftelijke vastlegging van incidenten en/of gebeurtenissen, evenals het schriftelijk vastleggen van de waarschuwingen en afspraken in het kader daarvan. Om bewijsnood zoals in deze zaak te voorkomen, is het aan te raden een goed dossier op te bouwen, met name indien sprake is van (vermeend) overlast van een cliënt. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van:

• Beeldmateriaal;
• Schriftelijke klachten van omwonenden;
• Een logboek van de (overlast)meldingen;
• Eventuele aangiftes en/of tenlasteleggingen;
• Notulen van de gesprekken met de cliënt waarin de waarschuwingen naar voren komen en eventuele verbeterafspraken.

Beëindigen van een woon- en begeleidingsovereenkomst is lastig

In bovenstaande zaak is (nogmaals) bevestigd dat de drempel voor het beëindigen van een begeleidingsovereenkomst hoog ligt. De zorgaanbieder dient alert te zijn op (de formulering van) de beëindigingsgronden in de behandelovereenkomst. Ook onderstreept bovengenoemde zaak het belang van de schriftelijke vastlegging van zowel de regels die gelden als de incidenten, zoals het veroorzaken van overlast of grensoverschrijdend gedrag, alsmede het aantoonbaar herhaaldelijk waarschuwen.

Hulp nodig?

Ervaart u in de praktijk knelpunten in de verhouding tussen of de beëindiging van de (woon)begeleidingsovereenkomst? Of heeft u hier vragen over? Eldermans|Geerts is gespecialiseerd in de begeleiding en advisering van zorgaanbieders op dit onderwerp. U kunt vrijblijvend contact met ons opnemen.